Het was om meerdere redenen een pijnlijk moment voor Venlo. Op 7 februari 1972 zorgde een achteloos weggegooide sigarettenpeuk er voor dat horeca-etablissement Het Nationaal op de hoek Keulse Poort en Spoorstraat in vlammen opging. Daarmee verloor Venlo haar prestigieuze feestpaleis.
Tekst: Rob Buchholz | Beeld: Paul Seelen en Rob Buchholz
Vervolgens maakte een sloophamer twee jaar later een abrupt einde aan het mondaine pand en kreeg de stad er één van de lelijkste gebouwen uit de naoorlogse geschiedenis (het huidige ABN AMRO gebouw) voor terug. Dat zorgt voor extra pijn. Wat rest zijn vele herinneringen. En nu dus ook een boek.
Schijtlollig en dronken
Hoe zeer veel oudere Venlonaren nu nog vol weemoed aan deze uitgaansgelegenheid terugdenken, de sfeer op die kille februariavond in 1972 was anders. Het zal je maar gebeuren dat je huis of zaak in brand staat en tientallen dronken omstanders schijtlollig Sintermertes Veugelke staan te zingen. Onder begeleiding van een joekskapel. Dré Claessens, zoon van de voormalige uitbaters Dominique en Maria Claessens (van 1928 tot 1958), werd die avond door zijn zus gebeld, ging naar de plek waar hij groot was geworden en nam met tranen in zijn ogen de absurdistische situatie waar. Een parel van de stad ging in vlammen op en een deel van de inwoners maakten er een feestje van. Onbegrijpelijk.
Venlonaren zingen Sintermertes Veugelke terwijl Het Nationaal in brand staat
Begin onderzoek
Historicus en publicist Paul Seelen verbaasde zich er al langere tijd over dat de roemruchte historie van zowel het pand als de zaak nog nooit uitvoerig onder de aandacht was gebracht. Zelf bracht hij wel al meer dan zestig boeken over de geschiedenis van Venlo op de markt, maar ook andere schrijvers gaven de historie over deze geliefde locatie nooit de aandacht die het verdiende. “Een jaar of twee, drie geleden ben ik mij in het verhaal van Het Nationaal gaan verdiepen. Ik kwam onder andere in contact met Dré Claessens. Hij is nu 91 jaar en nog in het bezit van heel veel foto’s. Zo kwamen de verhalen los en ging het balletje aan het rollen. Nu, precies 50 jaar na de brand, is het boek eindelijk af.”
Zaak met allure
Seelen ging vervolgens onder andere in gesprek met voormalig ober Ben Engels, tientallen oud-gasten van Het Nationaal en deed veel onderzoek bij het Venlose Gemeentearchief. Wat hem vooral duidelijk werd, is hoe zeer deze uitgaansgelegenheid nog voortleeft in de harten van veel Venlonaren. Ondanks die naargeestige sfeer tijdens de brand. Wat maakte dit horeca-etablissement zo bijzonder en geliefd? “Het was eigenlijk alles,” zo concludeert Seelen na het beluisteren van de vele verhalen. “Het Nationaal had allure. Er was iedere avond van de week wel iets te beleven. Zeker in de meest glorieuze jaren na de Tweede Wereldoorlog. De periode van de wederopbouw. Iedere avond was er muziek. Beneden was een prachtig restaurant en café plus een aantal kleinere zalen. Die werden vooral bezocht door de upper-ten van Venlo, met andere woorden: de beter bedeelden inwoners van de stad. Op de bovenste etage bevond zich die enorme danszaal. Daar kwam eigenlijk iedereen. Het restaurant zat niet even vol, maar tafels werden vaak drie keer op een avond geboekt voor een diner. Vanaf etenstijd tot middernacht was het volle bak. De zaak had cachet. Dankzij het tapijt, de chique inrichting en de enorme omvang. Het was indrukwekkend. Als je de trap naar boven nam en de deur van die enorme balzaal opende dan maakte dat op iedereen enorm veel indruk. Het was echt van grootstedelijke allure.”
Voldoende vertier
Maar er was meer. In Het Nationaal werd vergaderd, getrouwd, gedanst, Vastelaovend gevierd, theatervoorstellingen georganiseerd en leerden met name in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw de meeste Venlose stelletjes elkaar kennen. In 1953 toen de Vastelaovend wegens de Watersnoodramp werd afgelast vond er een illegale Boerenbruiloft plaats. Volgens Seelen bezochten ook veel Duitse jongeren deze uitgaansgelegenheid. “Tot 1960 viel er bij onze oosterburen weinig te beleven. De jeugd had snel door dat er in Venlo wel genoeg vertier was. Het was bovendien een geliefde plek om te werken. Bij Het Nationaal hadden ze door de drukte altijd personeel nodig. Tijdens Vastelaovend waren er vaak wel tot dertig extra tappunten in de zaak. Dan werd soms zelfs personeel van buiten Venlo ingehuurd om deze bars te bezetten.”
Tweede Wereldoorlog
Hoewel tegenwoordig vooral de gloriejaren uit de naoorlogse periode verteld worden, was Het Nationaal vanaf de opening in 1885 een populaire plek in een stad waar verder weinig te beleven viel. “Aan de overzijde van de straat lag Hotel Germania. In een deel van het pand dat verhuurd was, bevond zich onder andere een kapsalon en een bank. Eigenlijk was het vele jaren lang dé straat van Venlo. En dan te bedenken dat de Spoorstraat toen nog niet eens bestond. In Het Nationaal van begin 20e eeuw vonden al concerten plaats van nationale en internationale gezelschappen.” Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de horecazaak actief. Tot ongeveer 1943, toen een aantal bommen die in de buurt van het pand vielen voor enige schade zorgden. “Die ontstond door de enorme luchtdruk,” aldus Seelen. “De bombardementen van najaar 1944 zorgden voor nog meer schade waarna het pand voor langere tijd werd gesloten. Na de heropening begon dus de echte glorietijd die de familie Claessens tot 1958 meemaakte. Daarna nam de familie van de Toren uit Amsterdam Het Nationaal over en onderging de zaak een nieuwe opknapbeurt.”
Paul Seelen bij de locatie waar ooit Het Nationaal gevestigd was
Nieuwe generatie
Tijden veranderden. De hoogtijdagen van de jaren vijftig en vroege jaren zestig waren voorbij toen een nieuwe generatie zich aandienden. Vanaf ongeveer 1965 was de jeugd niet meer geïnteresseerd in dansen op muziek van orkestjes. De hippiegeneratie zocht iets anders, iets nieuws. Er was sprake van maatschappelijke en culture veranderingen. Seelen weet dat ook de sfeer in de Venlose binnenstad veranderde. “Het werd onrustiger. Er waren meer vechtpartijen. Daardoor gingen minder mensen op stap. Eind jaren zestig vond in Het Nationaal nog wel de muziekavond Purple Nova plaats met duizenden bezoekers, maar de massale publieke belangstelling nam af.”
Verwoestende brand
En toen werd het 7 februari 1972. De avond en nacht van de verwoestende brand. “Dré Claessens heeft mij nog verteld hoe vreselijk zijn vader dat had gevonden. Een vlammenzee veroorzaakt door één simpele sigarettenpeuk. Dominique en Maria Claessens controleerden na sluitingstijd altijd alle prullenbakken of er niet ergens een smeulende peuk lag. Hun opvolger was minder zorgvuldig. Het was de periode van Vastelaovend en in de stad waren die avond veel mensen op stap.” Dan lacht Seelen schamper. “Ja, je kunt nu met enig cynisme zeggen dat het nieuws over de brand als een lopend vuurtje door de stad ging. Dat zorgde vervolgens voor die jolijtige sfeer.” Na de brand hadden de 2 Brüder (gebroeders Snetselaar) volgens Seelen belangstelling om het pand op te knappen. Er werd zelfs met Dré Claessens (hij had de horecavakschool in Zwitserland gevolgd) gesproken of hij Het Nationaal nieuw leven wilde inblazen. Beide partijen kwamen er niet uit en Geurt en Gerrit Snetselaar besloten te gaan investeren in tennishallen. Een sport die in die jaren sterk aan populariteit won.
“Bij een grote veiling is een deel van de inboedel en andere zaken die brand overleefd hadden verkocht. In 1974 vond de definitieve sloop plaats.” Voor veel Venlonaren een triest moment, zo weet Seelen. “Velen namen zelfs stenen mee, net zoals mensen deden bij de sloop van de muur in Berlijn. Ze beschouwden het als een historisch souvenir. Ik heb de afgelopen jaren tijdens de vele gesprekken gemerkt hoe geliefd Het Nationaal nog bij de oudere generatie is. Het is nu niet meer dan een prachtige herinnering aan een zorgeloze tijd. Dat het gesloopt is en geen nieuwe kans heeft gekregen blijft zonde. Eeuwig zonde.”
Het boek van Paul Seelen is vanaf deze week verkrijgbaar bij ’t Boekhuis op de Grote Kerkstraat 19 in Venlo of te bestellen via www.paulseelen.nl
