Dorris Titulaer en haar ballet/dansstudio zijn een instituut in Venlo. Al vanaf haar peutertijd staan dans en muziek centraal in haar leven; met dank aan Gerty en Sjir, de ouders van Dorris.
Tekst: Rob Buchholz | Beeld: Peter Janssen
“Alles in ons huis was gericht op dansen en muziek maken. Dat laatste deden mijn ouders samen en ze traden daarmee ook op. Mijn moeder heeft deze balletstudio opgericht. Als 3-jarig meisje keek ik tijdens de lessen al ademloos toe. Volgens mijn vader tikte ik meisjes die niet recht stonden op de knieën. Hahaha. Toen had ik daar al oog voor. Het is mijn passie. Ik denk niet aan geld verdienen. Alles in mijn leven draait om dansen en de leerlingen.” Een passie die hoort bij een echte cultuurmaker. Daarom staat de 63-jarige Dorris Titulaer deze week terecht centraal in de rubriek KunstVanbinnen.”
Einzelgänger
Klassieke muziek en vooral Operette was favoriet bij de ouders van Dorris. Ze volgde zelf een aantal jaren pianoles en volgde vanaf haar vijfde jaar intensief de lessen bij haar moeder. “Als pap en mam samen in huis liedjes repeteerden, stond ik er bij te dansen,” zo kijkt Dorris met een lach terug op haar kindertijd. “Toneel spelen was op de lagere school bij mij ook al favoriet. Maar het dansen heeft het uiteindelijk gewonnen. Je kunt er alle emoties in kwijt.” Als ze terugkijkt op haar jonge jaren, beschouwt Dorris zichzelf als een soort van einzelgänger. “Mijn klasgenoten gingen na school samen spelen of iets leuks doen. Ik volgde lessen. Bij mijn moeder, maar later ook in Krefeld en Eindhoven.”
Favoriete leerling
Volgens Dorris zijn die keuzes mogelijk ook de reden van haar rebelse karakter. Ze lacht: “Soms komt die aard nog boven drijven. Ik laat sowieso altijd duidelijk mijn mening horen. Niet dat dit door iedereen gewaardeerd wordt. Zeker niet in het onderwijs, maar dat maakt mij niets uit. Ik kan niet tegen onrecht. Mijn leerlingen vinden het overigens geweldig dat ik altijd voor ze opkom.” Het was voor Dorris daarom heel bijzonder toen een paar jaar geleden de zoon van een voormalig lerares van de kleuterschool haar opbelde. “Zijn moeder lag ziek op bed en was bezig aan haar laatste fase, maar ze wilde mij graag nog een keer spreken. Wat bleek: deze voormalig lerares was mij altijd blijven volgen en bewaarde artikelen over mij die in de media verschenen. Bovendien zei ze dat ik haar favoriete leerling was geweest, vooral dankzij mijn levendige fantasie. Zij wist nog goed dat ik toen al bezig was met dansen. Dergelijke momenten zijn voor mij kostbaar.”
Royal Academy of Dance
Dorris wist haar havodiploma via de LOI te behalen en vertrok vervolgens naar Londen om daar te studeren aan de Royal Academy of Dance. “In Krefeld had ik veel geleerd over theaterdans. In Londen ging de materie veel dieper. Psychologie, anatomie, kunstgeschiedenis, de methodiek van het les geven maar ook over etiquette. Kun je je dat voorstellen, bij zo’n rebelse tante als ik? Maar het paste bij de status van opleiding. Ik heb daar zelfs Queen Elizabeth ontmoet. Toen kwamen de etiquette zeker van pas.” Door gezondheidsklachten bij haar moeder, moest Dorris de Engelse hoofdstad eerder verlaten om de danslessen al over te nemen. “Maar de studie liep wel door. In Venlo kreeg ik lessen van een fysiotherapeut. Later ben ik nog wel terug naar Londen gegaan om het examen af te leggen. Met succes!”
Way of Life
Dans staat dus al haar hele leven centraal. Wat trekt haar zo aan in deze creatieve kunstvorm? “De saamhorigheid, het uiten van je emoties, op het toneel staan en het luisteren en beleven van muziek. Het is een ‘way of life’ voor mij. Bij dansen hoef je niets te zeggen. Het is mogelijk om je op allerlei manieren expressief uit te drukken. Of ik nu somber ben of dolgelukkig. In dans kan ik alle emoties verwerken. Op het moment dat ik muziek hoor, sluit ik mijn ogen en zie direct een nieuwe dans ontstaan. Dat zit in mij. Muziek zorgt voor inspiratie. Schijnbaar heb ik een heel sterk gevoel voor ritme en melodie. Dat is al in mijn kinderjaren ontwikkeld. Mede daarom mocht ik ooit een paar keer jureren bij de Leedjesaovend van Jocus. Dan vroegen de mensen: kom jij voor de choreografie? En dan zei ik vol trots: nee, hoor. Om goede muziek te beoordelen.”
Val van de trap
Behalve muziek zijn er meer kunstvormen die Dorris inspireren: film, literatuur of beeldende kunst. “Er zijn zoveel zaken die mij inspireren. Zelfs het dagelijkse leven. Wat ik zelf meemaak of de verhalen van andere mensen. Een aantal jaren geleden ben ik zelf hard van de trap gevallen. Daardoor moest ik een paar maanden extern revalideren. Dat was een bijzonder verdrietige periode in mijn leven. Ik kon niet thuis zijn, niet dansen, geen les geven. Uiteindelijk heeft mij dat wel geïnspireerd tot de dans Je suis malade die in de Maaspoort is opgevoerd. Op het toneel stond alleen een fauteuil. Een van mijn danseressen, Dénise Ririhatuela, speelde mijn rol van de zieke en gekwetste patiënt. Ze zat in die stoel en wilde van alles, maar het kon niet. Precies zoals mijn situatie was geweest. Rondom die stoel was veel beweging. Er gebeurde van alles. Mijn eenzaamheid, het verlangen naar andere mensen en de behoefte om te bewegen zat er in verwerkt. Overigens op de ochtend voor de uitvoering kneusde Dénise haar enkel. Hoe toevallig is dat? Ik moest al mijn pijn, verdriet en gevoel aan een leerling overdragen en dan gebeurt zoiets. Denise heeft die middag voor een fantastische uitvoering gezorgd. Dat het voor mij bijzonder emotioneel was om te zien, hoef ik waarschijnlijk niet uit te leggen.”
Verdriet als inspiratie
Ook films als The Mission en Beaches inspireerden Dorris. “Bij Beaches was er een hoofdrol voor Bette Midler. Het gaat over twee hartsvriendinnen waarvan er één ernstig ziek wordt. The Mission is eveneens een heel heftige film. Schijnbaar word ik vaak geïnspireerd door dramatiek. Dat is vaak in mijn werk terug te zien. Bij een expositie in Venlo zag ik een groep beelden staan. Een kunstwerk dat gemaakt leek om in een dansvoorstelling te gebruiken. Ik sprak de kunstenares aan en vertelde haar wat ik in de groep zag. Het was, ondanks de aanwezigheid van meerdere beelden, een gevoel van eenzaamheid. De maakster bevestigde dat ik het precies goed had. In het midden van de groep stond de overleden moeder. Daaromheen stond de kunstenares zelf gezamenlijk met haar broer en zussen. Ieder was bezig zijn eigen verdriet te verwerken en ging zijn eigen weg, zonder oog voor de ander. Hoewel ze dicht bij elkaar stonden, was er toch veel afstand. Dat werk raakte mij en ik heb dat vervolgens in een dans verwerkt. Tijdens de uitvoering in Domani was de kunstenares zelf aanwezig en ze liet mij na afloop weten dat ze de complete uitvoering met tranen in haar ogen had bekeken. Ze zei dat ik haar gevoel van eenzaamheid perfect verwerkt had. Hoe verdrietig het ook is, maar dat zijn voor mij de mooiste complimenten om te horen.”
Egocentrisch tijdperk
Nu nog steeds voelt Dorris goed aan als één van haar leerlingen verdrietig is. Een hand op de schouder of even samen een colaatje drinken, kan volgens haar dan al wonderen doen. “We leven niet in een makkelijke tijd. Voor niemand. Ik merk dat jongeren het lastig vinden om hun emoties te tonen en echt te voelen wat er in hun lichaam omgaat. Dat is bij dansen wel belangrijk. Mijn werk bestaat niet alleen uit les geven, maar ook zorgen voor je leerlingen. Die problematiek van de jongste generaties komt niet alleen door corona. Het is een traject dat al langere tijd aan de gang is en heeft te maken met het feit dat de wereld steeds individualistischer wordt. Dat komt voort uit de luxe en dat alles maar leuk moet zijn. Die visie is vaak afkomstig van ouders. Ze willen dat hun kinderen liever dansen op liedjes van K3 of Kinderen voor Kinderen, dan serieus ballet. Als ze ouder worden, stappen ze snel over op Hiphop. Ja, ik weet het. Ik moet mee met die tijd en doe dat ook wel, maar het is anders dan de wijze waarop ik dit vak heb geleerd. Beginnen kinderen niet te vroeg aan moderne dans? Ik hoor steeds vaker dat er blessures bij jongeren ontstaan waarvan ik weet dat ze ontstaan door verkeerd bewegen. Ik heb oog voor het totale lichaam. Veel leerlingen van vroeger zijn mij nog steeds dankbaar dat ik ze recht heb leren lopen. Maar zoals gezegd: in deze tijd staat het egocentrische meer centraal. Dat ontstaat vaak niet bij de kinderen zelf. Maar goed, het is weer een maatschappelijke trend die ik kan verwerken in de ontwikkeling van mijn eigen bedachte dansuitvoeringen.”
Innovatief blijven
Dorris realiseert zich wel dat corona veel processen versterkt of versneld heeft. “Zoals gezegd, iedereen heeft er last van. Ondernemers, maar ook wij als dansdocenten en cultuurmakers. Wij zijn afhankelijk van de visie en beslissingen van de overheid. Op dit moment valt mijn dansschool weer onder de noemer Sport. Als het ze beter uitkomt, dan maken ze er weer cultuur van. Tot op heden ben ik voor geen enkele financiële steun in aanmerking gekomen. Hoe lastig dat ook is, ik blijf wel positief. Verder moet iedere ondernemer innovatief blijven. Op dit moment mag ik weer lesgeven tot 5 uur. Dat krijg ik echter niet gedraaid. Scholen zijn tot 4 uur open. Dan blijft er een uurtje over voor ballet- of danslessen. Dat is bijna onmogelijk. Op zaterdag kan ik een en ander inplannen, maar op zondag is voor velen familiedag. Dat begrijp ik volkomen, maar hoe vaak gaan wij dit nog meemaken? En wat zijn de gevolgen. In mijn groepen waren een paar goede danseressen die al gestopt zijn door al die onzekerheid.”
Nog niet zo heel lang geleden werkte Dorris met zangpedagoog Auke Classens samen aan een stuk gebaseerd op het lied Leave the Light on van Beth Hart. “Weer een emotioneel stuk,” zo lacht Dorris. “Het past wel perfect bij deze tijd. De regering geeft ons niets. We zijn allemaal zoekende. Zeker in de cultuursector. Daarom zeg ik: geef ons perspectief. Kunst en cultuur moet weer een kans krijgen om te groeien. Nu verschraalt er te veel. Met alle gevolgen voor de toekomst. Wat zijn de gevolgen voor theaters en concertzalen? En vergeet niet al die mensen die op de achtergrond actief zijn. Geluid, licht, transport, boekingskantoren. Kunst geeft de wereld kleur. De balletstudio is mijn kindje en dat geldt voor velen in deze sector. Hun werk is echt passie. Zorg dat er weer een lichtje voor ons gaat schijnen. Leave the Light on. Dan krijgen wij weer hoop en kunnen jongeren zich weer beter ontwikkelen. Dat is in het belang van iedereen.”
