Ze struint rommelmarkten en kringloopwinkels af, op zoek naar spullen die haar inspireren. Die ‘objects trouvés’ combineert kunstenaar Ellen Urselmann vervolgens met glas. “Dat gebeurt heel intuïtief, vanuit het gevoel. In KunstVanbinnen vertelt ze onder meer over haar drang tot verzamelen en hoe beeldhouwer Piet Killaars een inspirator voor haar was.
Tekst: Jac Buchholz | Beeld: Roel de Wit e.a.
Die drang tot verzamelen, vertelt Ellen Urselmann, heeft ze van haar vader. “Ik had dat als kind al. Als iets me fascineert, neem ik het mee, ook al heb ik op dat moment geen idee wat ik ermee ga doen. Zoals de houten roeispanen die ik ooit aanschafte. De mooie vormgeving trok me aan. Ze hebben een tijdje in de hoek van het atelier gestaan en op een gegeven moment ontstaat er iets in mijn hoofd, het begin van het ontwerpproces. Dat proces vind ik, als kunstenaar, vele malen fascinerender dan het uiteindelijke object.”
Wow-gevoel
De verzameldrang zit in haar genen, maar ze groeide niet op in een artistieke omgeving die haar zin voor de kunsten prikkelde, zegt Ellen. “Dat zat meer in mezelf. Ik was altijd bezig met dingen maken, iets creëren met potlood of klei, vaak voor anderen.” Ze zocht zelf haar weg naar het kunstenaarschap. Onder meer via het Kunstencentrum en de lessen handvaardigheid op de middelbare school. En dankzij een beeldhouwer. “Die zag ik tijdens een beroependag in een steen hakken en ik had meteen een wow-gevoel. In die tijd kocht ik mijn eerste kunstenaarsboek, van de Limburgse Piet Killaars. Een kunstenaar met een fantastisch vormgevoel.”
No Title
Veilige weg
Ze ging vervolgens naar de Kunstacademie in Maastricht. “Mijn ouders lieten me vrij om mijn eigen keuzes te maken. Ik koos, na een jaar propedeuse voor de richting eerste graad docent Handvaardigheid. Een veilige weg, zou je kunnen zeggen. Al was ik toen niet van plan om docent te worden. In die tijd was deze opleiding verbonden aan de autonome richting; ik had een eigen atelier op de academie en dat smaakte naar meer.”
Waanzinnige jaren
Nog voor haar afstuderen ontdekte Ellen haar fascinatie voor glas. Waar ze op dat moment in Maastricht weinig mee kon, geeft ze aan. Tot ze in Amsterdam bij een glasblazerij terecht kwam. “Ik wist meteen, dit wordt mijn medium. Glas heeft iets kwetsbaars, fragiels, het leeft.” Ellen besloot toelating te doen aan de glasafdeling van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en werd in die tijd, als enige Nederlander aangenomen. “Er zat daar een heel internationaal gezelschap dat elkaar enorm wist te stimuleren. Ik wilde altijd dingen die niet konden, maar we zochten dan net zo lang tot dat het wel kon. Het waren waanzinnige jaren waarin ik de zeggingskracht van glas heel goed heb leren kennen.”
Ellen Urselmann
Team
In 2003 studeerde Ellen af en begon ze aan een carrière die haar internationale bekendheid en waardering opleverde. Ze exposeerde bij uiteenlopende musea en galerieën en werk van haar is te vinden in de collecties van onder meer het SHMOG museum in Shanghai, Kunstsammlungen Der Veste in het Duitse Coburg, het Nationaal Glasmuseum in Leerdam en tal van privécollecties. Zoals gezegd werkt ze vanuit haar gevoel. “Iets aan een voorwerp triggert me om er mee aan de slag te gaan. Dat kan de kleur zijn, de vorm of de functie. Mijn eerste verkochte werk was een samengesteld object; een glasnegatief dat op een oude schoolborstel is geplaatst. Dat kreeg de naam ‘Forgotten’, omdat het fotonegatief – met daarop een jongen en een meisje – leven toont dat weg is en de schoolborstel iets uitwist. Mijn glasobjecten worden overigens altijd in een team vervaardigd; ik werk samen met dé master glasblazers uit Nederland en België.”
Draagbare objecten
Niet dat ze haar kunst per se wil verklaren. “Ik vertel mijn verhaal, maar dat hoeft niet het verhaal van de beschouwer te zijn. Mensen mogen er in zien wat ze willen zien, hun eigen verhaal creëren. Daarom geef ik mijn werk vaak geen titel mee. Fragiliteit, herinneringen, maar eveneens humor en luchtigheid zijn vaak terugkerende thema’s.” Ze maakt ook betaalbare, draagbare objecten – kettingen en ringen. Ze lacht: “Ook daarbij zoek ik naar de grenzen van wat wel en niet kan. Zoals de ring van glas met daarin een luchtbel. Gaat niet, was het eerste wat ik kreeg te horen. Maar dan geef ik niet op; uiteindelijk is het gelukt.” In grote lijnen, zegt ze, werkt ze nog altijd zoals tijdens haar beginperiode. “Toen was ik al aan de slag met voorwerpen een tweede leven geven, terwijl het thema duurzaamheid amper speelde; nu is iedereen ermee bezig. Recyclen van bestaande producten is altijd onderdeel van mijn werk geweest en is het nog.”
Ketting Time (detail)
Twijfels
Werken in opdracht doet ze vrijwel niet. Zorgt vaak voor veel beperkingen, merkt Ellen op. Nog niet zo lang geleden kreeg ze de vraag om voor de gemeente Peel en Maas de Cultuurprijs te ontwerpen. Er waren twijfels, maar gaande het gesprek kwam er een omslag. Natuurlijk, een werk maken voor de gemeente waarin je woont (ze woont tegenwoordig in Baarlo, red.) is toch een eer.” Omdat Ellen steeds vaker is betrokken bij culturele projecten met een maatschappelijk doel verdween uiteindelijk de twijfel en inmiddels zijn de eerste objecten vervaardigd.
Jonge mensen
Het liefst zou Ellen helemaal vrij willen zijn in haar hoofd bij het creëren van haar werk. Omdat het bestaan als autonoom kunstenaar vaak onzeker is, maakt ze gebruik van het vangnet dat ze tijdens haar opleiding creëerde en werkt ze tevens als (gast)docent. Onder meer op de Hogeschool voor Leraren. “Een plek waar ik met jonge mensen aan het werk ben. Hierbij staat creativiteit, divergent denken, het oplossend vermogen vergrootten en het vormgeven van betekenisvolle beeldende opdrachten voor basisschoolleerlingen centraal.”
Totale vrijheid
Misschien dat die totale vrijheid op enig moment nog komt, al ontleent ze veel plezier aan het docentschap en het werken met jongeren. Zich heel druk maken over de toekomst doet Ellen dan ook niet. “Ik ben actief in een kleine wereld binnen de kunsten en heb daarin al heel mooie dingen bereikt. Wat de toekomst gaat brengen? Ik zie wel wat er nog allemaal voor tofs op mijn pad komt. Tenslotte gaat het om de weg en niet om de eindbestemming.”
No Title
