Restaureren of slopen, dat was een tijdlang de vraag met betrekking tot de niet meer in gebruik zijnde schoorsteen van de keramische fabriek Wienerberger in Tegelen. Nu industrieel erfgoedorganisatie BOEi de schoorsteen heeft overgenomen wordt het restaureren. De Venlose kunstenaars Suzanne Berkers en Yvonne Rooding maken van de schoorsteen vervolgens een lichtkunstobject.
Tekst: Jac Buchholz | Beeld: Wim van Groenendaal
De Wienerberger-schoorsteen is een symbool van de Tegelse keramische industrie en een landmark. Het bouwwerk is 70 meter hoog en vanwege de hoge ligging geografisch gezien het hoogste bouwwerk in de gemeente. De conditie van de schoorsteen ging de afgelopen jaren achteruit en herstelwerk is noodzakelijk. Maar waarom zou je dat doen voor iets dat niet meer in gebruik is? Vanwege de monumentale waarde besloot BOEi de schoorsteen over te nemen. Binnenkort starten de renovatie- en restauratiewerkzaamheden zoals voegwerkherstel, schimmelbestrijding en het ontroesten van de spanbanden, waarmee dit stukje industrieel erfgoed weer in ere wordt hersteld.
Tamtam
Al voor de overname door BOEi kwamen Suzanne Berkers en Yvonne Rooding in beeld. Het tweetal werd gevraagd hoe met een kunstproject de schoorsteen een nieuwe functie te geven. “De firma Wienerberger – nog altijd in Tegelen actief – was via de gemeente bij ons uitgekomen. We vonden het meteen een bijzondere uitdaging; het is een prachtig monument en een icoon van de stad dat al van ver kan worden gezien.” Berkers en Rooding bedachten een lichtproject waarbij de schoorsteen als graadmeter van de stad gaat fungeren. “Het wordt een lichtbaken, een soort tamtam die de stemming van de stad in uiteenlopende kleuren gaat weergeven. Op uiteenlopende vlakken. Dat kan over sport gaan, tijdens een wedstrijd van VVV, of over de politiek, als er bijvoorbeeld verkiezingen zijn. Maar ook minder zichtbare thema’s die onder de Venlose bevolking spelen kunnen worden uitgelicht. Denk aan gevoelens op het gebied van veiligheid, armoede, eenzaamheid en gezondheid. Of speciale dagen zoals Koningsdag.”
Kleurverhalen
Ze leggen vervolgens uit hoe dat er in de praktijk uit gaat zien. “De schoorsteen telt 32 spanbanden en daaraan gaan we led-licht bevestigen. De lichtbanden kunnen ieder afzonderlijk worden geprogrammeerd en van tal van kleuren worden voorzien. Zo ontstaan er allerlei kleurverhalen.” Berkers en Rooding willen op die manier de sociale betrokkenheid, bewustwording en herkenbaarheid van de stad vergroten voor jong en oud. “Kleur is eenvoudig maar tegelijkertijd zo krachtig, zo veelzeggend, je ziet in één oogopslag hoe de stemming over een bepaald onderwerp is.”
App
Om die stemming te peilen, vertellen ze, komt er een app. Via die app kunnen over uiteenlopende zaken vragen worden gesteld. De reacties vormen dan de basis voor de wijze waarop de schoorsteen wordt verlicht. Via de app kan ook gebruik worden gemaakt van de webcam die op de schoorsteen staat gericht. “Dat maakt het kunstproject, dat vanwege de hoogte al in nagenoeg heel Venlo te zien zal zijn, overal zichtbaar.” Aan de programmering die het lichtkunstwerk gaat aansturen wordt momenteel gewerkt, maken Rooding en Berkers duidelijk. “De bedoeling is daar ook studenten bij te betrekken. Het interactieve karakter staat centraal. Het kunstwerk is voor iedereen, jong en oud, en is onder meer bedoeld om te verbinden en om beeldende kunst in het dagelijks bestaan te betrekken.”
Gemoedstoestand
Wanneer het lichtkunstwerk daadwerkelijk te zien zal zijn, is voor de kunstenaars nog lastig in te schatten. Maar een Oranje schoorsteen met Koningsdag dit jaar, of specifieke verlichting als VVV-Venlo zich over enkele maanden handhaaft in de eredivisie, dat komt nog te vroeg. “De restauratiewerkzaamheden beginnen in maart en zullen naar verwachting zo’n vier maanden duren. Het aanbrengen van de verlichting begint enige tijd na de start van de restauratie. Dus ergens in de tweede helft van het jaar denken we voor het eerst iets over de gemoedstoestand in Venlo in licht te kunnen communiceren.”
