Venlo kent een lange traditie rond het verhaal van onnozele kinderen, of ‘allerkinder’ zoals het in Venlo genoemd wordt. Stichting Kinderfeesten Venlo organiseert ieder jaar op 28 december dit kinderfeest. Jongens paraderen in een te groot colbertjasje, een hoed en zijn soms voorzien van een pijp of een wandelstok. De meisjes lopen in de stoet met een deftig hoedje, een mooie jas met bontkraag en een beetje make-up. Het is een traditie die in Venlo al meer dan 60 jaar ononderbroken wordt gevierd. Maar wie kent dit feest nog? Of beter gezegd: dit drama?
Tekst: Leon Vrijdag | Beeld: archief Stichting Kinderfeesten Venlo
Het Bijbelse verhaal gaat terug naar de geboorte van Jezus Christus. Koning Herodes de Grote hoorde van de drie wijzen uit het Oosten van de geboorte van een nieuwe Joodse koning gin Bethlehem. Herodes was bang dat de komstvan de koning het einde van zijn macht betekende. Toen de wijzen in een droom vernamen dat Herodes kwaadaardige bedoelingen had en het Kerstkind wilde doden, leidden ze hem om de tuin. Herodes begreep dat hij misleid was en werd verschrikkelijk kwaad. Als vergelding liet hij alle jongetjes van onder de twee jaar in Bethlehem en omgeving vermoorden om zeker te zijn dat ook de nieuw geboren koning tot de slachtoffers zou behoren. De maatregel past goed bij de paranoia van Herodes’ laatste levensjaren. Eerder had hij al verschillende familieleden, waaronder zijn vrouw en zoons laten ombrengen omdat hij bang was zijn macht te verliezen. Waarschijnlijk liet hij zich inspireren door de Farao van Egypte die om precies dezelfde reden pasgeboren jongetjes liet doden. Het was de macht van een dictator tegen de onmacht van kleine kinderen.
Verering en cultuur
De verering van de omgebrachte jongetjes van Bethlehem bestaat sinds de vijfde eeuw en werd voor het eerst gevierd in Carthago. De oorsprong ligt in een oud Romeins kinderfeest, het ‘festum puerorum’, waarin oosterse, Romeinse en Keltische elementen waren opgenomen. In eerste instantie werd het feest door de kerk verboden. Later werden de omgebrachte jongetjes door de katholieke kerk als martelaren gezien en als heiligen vereerd. In de loop van de tijd werd ‘Onnozele Kinderen’ een (kerkelijk) kinderfeest.
Onnozele Kinderen
Het hedendaagse feest wordt Onnozele Kinderen genoemd; ‘onnozel’ in de betekenis van ‘onschuldig’. Kenmerkend is dat de kinderen verkleed gaan als volwassenen en mogen zeggen wat er gegeten wordt. In veel plaatsen waar het feest gevierd wordt, gaan de kinderen langs de deuren en zingen een liedje in ruil voor snoep. Dit gebruik stamt uit de middeleeuwen toen uit de scholieren een bisschop gekozen werd. Deze jongen mocht dan enkele dagen met een groep kinderen als aanhang bij hoogstaande personen van de kerk eten en kreeg daar ook kleine geschenken. Eigenlijk zijn dat hele vrolijke gebruiken bij zo’n grimmige geschiedenis.
Allerkinder
In Venlo draagt het feest de naam ‘Allerkinder’ en wordt al decenia lang gevierd. “Tot 1950 werden alle kinderfeesten in Venlo georganiseerd door de Sjiets van de Vleisstraot,” vertelt Albert Peulen. Na de oprichting op 13 oktober 1950 van de Stichting Kinderfeesten Venlo is de organisatie van een vijftal culturele kindertradities bij de stichting ondergebracht. De eerste voorzitter van de stichting was Toon Schrijnen, in Venlo beter bekend als ‘De neus van Schrijnen’. Het doel van de stichting is om deze tradities te behouden en van generatie op generatie door te geven. “En dat is een flinke uitdaging”, aldus Peulen die al ruim 20 jaar in verschillende rollen lid is van de Stichting Kinderfeesten Venlo.
Vergeten feest
Landelijk wordt het feest van Onnozele kinderen nog maar in twee gemeenten in Nederland gevierd, waaronder Venlo. Peulen: “Het animo voor het feest werd rond 2000 flink minder.” Een nieuwe generatie ouders die niet of nauwelijks nog van het bestaan afwisten en een steeds drukker wordende maatschappij hebben er onder andere voor gezorgd dat het feest ingehaald werd door Sinterklaas en daarmee langzaam vergeten werd. “Doodzonde,” aldus Peulen. “Naast de historische betekenis is het feest voor de kinderen ook erg leuk”.
Teruglopende animo
Traditiegetrouw verkleden de kinderen zich als volwassenen en trekken in optocht door de straten van de binnenstad. In 2005 is de Stichting Kinderfeesten Venlo in een poging om het teruglopende animo een halt toe te roepen de samenwerking aangegaan met OB De Woers. “Er was nog maar een handjevol kinderen die deelnamen en zelfs de Joekskepèllen die jarenlang voor muziek zorgden in de optocht lieten het afweten. “Gevolg was dat we met een hele kleine groep kinderen, enkele ouders en opa’s en oma’s door de stad trokken zonder muziek,” zo vervolgt Peulen zijn verhaal. Bezoekers van de stad keken verbaast en vroegen zich af wat er gaande was. Het feest dreigde ten onder te gaan en dus werd een samenwerking met OB De Woers gezocht.
Nieuwe opzet
Waar voorheen vanuit ’t Ald Weishoés de optocht van start ging, werd in de nieuwe opzet voor het Limburgs museum gekozen als startpunt. De middag begint met een modeshow voor alle kinderen om vervolgens in optocht naar grand café Baer de Woers te vertrekken. Daar kregen de kinderen limonade, snoep en vonden er een aantal activiteiten plaats. Langzaam krabbelde het feest uit het dal, maar nog steeds was het aantal deelnemende kinderen te weinig.
Vernieuwing
Sinds 2017 is de Stichting Kinderfeesten Venlo de samenwerking aangegaan met ‘Beej Benders’. Een nieuwe samenwerking en een nieuw programma heeft er voor gezorgd dat Allerkinder weer in de lift zit. De middag start met het verkleden en schminken met aansluitend de modeshow. “De optocht is ook weer terug,” aldus Peulen. In tegenstelling tot vroeger trekt de optocht niet meer door de straten van Venlo maar door de winkel van Beej Benders. “De optocht verbeeld de kinderen van Bethlehem die op de vlucht waren voor koning Herodes en hoort dus gewoon bij het feest.” Na de modeshow is er een interactief programma met koekjes bakken, een goochelshow en een speurtocht.
Feest behouden
Ondanks de vernieuwing en modernisering die nodig is om het feest te behouden, vindt de Stichting Kinderfeesten Venlo het belangrijk dat de betekenis van het feest niet verloren gaat. Daarom wordt het verhaal van de kindermoorden voorafgaande aan de modeshow op een voor kinderen begrijpbare manier verteld. De stichting stelt alles in het werk om Allerkinder te behouden voor de volgende generaties. Of dat lukt kan Albert Peulen niet zeggen. ”We proberen onze feesten zoveel mogelijk te promoten op scholen en bij de ouders van nu maar Allerkinder blijft een beetje een zorgenkindje.”
Of de kindermoord van Bethlehem teruggrijpt op een historische gebeurtenis is moeilijk te bepalen. De enige bron is het Evangelie van Matteüs. Wat de waarheid ook is, de dag van de onnozele kinderen is een beetje in de vergetelheid geraakt, maar er zijn vandaag de dag nog veel onschuldige kinderen die het slachtoffer worden van het machtsspel van volwassenen. Laten we daarom ‘het vergeten decemberfeest’ behouden om dat feit onder de aandacht te brengen.
