De vette jaren leken rond de eeuwwisseling voorbij voor Jocus Toekôms. Nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen zorgden voor meer vormen van vermaak. Een nieuwe tijd was aangebroken. Maar ook deze keer wist Nederlands oudste jeugdvastelaovendvereniging als een Feniks uit zijn as te herrijzen. Dit is het derde en laatste deel uit de serie over Jocus Toekôms.
Tekst: Rob Buchholz | Beeld: Leon Vrijdag & Renier Linders
Een belangrijke rol was daarin weggelegd voor voormalig voorzitter René Ensink. Hij vertelt over de moeilijke jaren, de wederopstanding en het huwelijk met Jocus. “Aan beiden kanten hadden we te maken met een aantal diehards die niet gelukkig waren met een eventuele samenwerking. Dat betekende dat voormalig Vors Joeccius XI Harry Pouwels en ik, maar ook nog een hele groep andere goedwillende mensen, tegen heilige huisjes aan moesten schoppen. Dat proces heeft jaren geduurd, maar steeds meer mensen zien er de voordelen van in.”
Oorzaken
Ensink was sinds 1987 bij het Ald Weishoes en Jocus Toekôms betrokken. Hij zag dat de activiteiten met Vastelaovend zelf, maar ook de belangstelling voor de zitting eind jaren 90 duidelijk begon af te nemen. “Er waren dagen bij dat in het Weishoes 10 of 15 kinderen rondrenden. Hoe dat kan? Daar kan ik je verschillende oorzaken voor noemen. Een hele belangrijke is de maatschappelijke ontwikkeling dat ouders in het verleden hun kinderen naar het Weishoes brachten en vervolgens zelf op de Parade gingen stappen. Sinds de jaren 90 vierde het gezin samen Vastelaovend en ging men gezamenlijk om acht uur naar huis. Die groep waren we dus kwijt. Maar natuurlijk was er ook meer concurrentie van andere verenigingen. Sommige mensen blijven graag in de eigen buurt vieren.”
René Ensink
Nieuwe prins/prinses
Bij de jeugdzitting ontstond een zelfde probleem. “We hadden altijd kinderen en jeugd van 1 tot en met 16 jaar over de vloer. Die konden we niet meer gezamenlijk bedienen. De verschillen en interesses werden te groot. Uiteindelijk hebben we er voor gekozen om het kleinschaliger te organiseren. Het uitroepen van de nieuwe prins/ prinses met adjudanten vond voortaan in het Ald Weishoes plaats. Die aanpak sloeg aan. De focus was gericht op de leeftijdscategorie 14- tot 16-jarigen. En daar was het programma op afgestemd. Er was weer reuring.”
Automatische piloot
Toch realiseerde Ensink zich dat alleen daarmee de toekomst van de jeugdvastelaovesvereniging alles behalve verzekerd was. Volgens de voormalig voorzitter was de vereniging te veel in zichzelf gekeerd. Het clubje direct betrokkenen werd kleiner en vaak was het niet heel lastig om te raden wie tot nieuwe prins of prinses zou worden uitgeroepen. Volgens Ensink vertrouwde men bovendien te veel op de automatische piloot. “Het bestuur was te veel afhankelijk van René Kikken. Een ontzettend gedreven leider. Een fantastische persoonlijkheid die zowel het Weishoes als Jocus Toekoms in zijn hart droeg. Hij regelde echt alles. Maar dat was niet meer de juiste koers. Het toenmalige bestuur was niet zelfstandig.”
Roerige jaren
Ensink kreeg gelijk. Kikken werd helaas ziek en nieuwe leiders moesten opstaan. Veranderingen waren nodig. “Ik koos er bijvoorbeeld bewust voor om in 2009 Niki Benders tot prinses te kronen. Een buitenstaander. Sommige betrokkenen binnen Jocus Toekôms keken daar raar van op. We waren een hele hechte gemeenschap en de sfeer was fantastisch, maar het moest anders. Zoveel was mij wel duidelijk. We zijn met een aantal mensen begonnen om de denkwijze binnen het Weishoes en Jocus Toekoms te veranderen. Dat was een lastige klus. Bestuur, vrijwilligers, eigenlijk iedereen moest meer verantwoordelijkheid gaan nemen. Rond 2008 kwamen daar ook nog eens de problemen bij Wel.Kom bij waar het Weishoes onderdeel van was. Ja, het waren roerige jaren.”
Juiste koers
De keuze om Niki Benders prinses te maken bleek echter een gouden zet te zijn. “Niki en vors Rob Brünken hebben Jocus Toekoms toen weer mede op de kaart gezet. Beiden kregen terecht veel waardering voor hun aanpak en enthousiasme.” Voor Ensink het bewijs dat hij de juiste koers vaarde en hij besloot dan ook om met buitenstaanders in gesprek te gaan. In eerste instantie met de mensen van Stichting O.B. de Woers, maar ook met de huidige vors van Jocus, Roel Versleijen. “Ik vroeg hen rechtuit: hoe kunnen wij dit aanpakken? Maar ik wilde ook weten: hoe kijkt de buitenwacht tegen Jocus Toekôms aan en wat verwachten zij van ons?” Samen met Roel Versleijen stelde Ensink een commissie samen. Daarin namen bekende en bestuurlijk goed onderlegde Venlonaren deel zoals Albert Peulen, Roel Wienen, Fred van den Bogaard en Peter van Eijk. Wat kwam daar uit? “Wij hadden geen eigen identiteit en men zag ons onlosmakelijk verbonden aan het Ald Weishoes. Veel mensen dachten dat wij een activiteit waren van het Weishoes. Kortom: Jocus Toekôms was geen juridische entiteit. Vanaf het allereerste begin in 1951 werd alles wat Jocus deed door onze club gekopieerd. Daarom was het zaak om zelfstandig en volwassen te worden. Vervolgens zijn we met andere jeugdvastelaovesverenigingen binnen de gemeente in gesprek gegaan. Wat doen zij? Tegen welke problemen lopen zij aan en hoe lossen ze het op? Ook daar hebben wij veel van geleerd.”
Bestuurlijke verankering
De lijntjes met Jocus waren al door Ensink uitgezet. Ook richting voormalig Vors Joeccius XI Harry Pouwels. “Een onderzoekscommissie sprak met hem om definitief samen te gaan. Natuurlijk was zelfstandig verder gaan ook een optie, maar dan zou het altijd lastig blijven. Steeds meer mensen waren er van overtuigd dat het de beste oplossing was om onderdeel van Jocus te worden. Maar zoals gezegd: we moesten daarvoor ook een aantal heilige huisjes omver schoppen.” Pouwels wilde Jocus Toekôms er net zo graag bij hebben, maar ook hij moest zijn best doen om intern alle partijen op één lijn te krijgen. Ensink: “Binnen Jocus zijn veel mensen met een verleden bij onze vereniging. Die vlieger ging echter niet voor iedereen op. Maar Harry heeft zijn diplomatieke kwaliteiten. En mij was er alles aan gelegen om het plan te laten slagen. De samenwerking was het laatste wat ik als voorzitter wilde realiseren. Een goede bestuurlijke verankering binnen Jocus.”
Convenant
Een bijkomend probleem was dat Jocus Toekôms statutair niet zomaar een nieuwe commissie van Jocus kon worden omdat het toegestane aantal van vijf al bereikt was. Maar Pouwels en Ensink wisten toch hun doel te bereiken en op 15 februari 2015 tekende beide verenigingen een convenant waardoor Jocus Toekôms een nieuw commissariaat en dus ook volwaardig onderdeel werd van de grote broer. Vicevoorzitter van Jocus, Erik Schnock, werd daardoor automatisch voorzitter van het commissariaat. Ensink:”Door deze samenwerking hebben wij alleen nog een functionele relatie met het Ald Weishoes. Vroeger waren we echt één club, maar nu zijn we los. Onze gezamenlijke historie verliep eigenlijk altijd parallel, maar nu is het dus uit elkaar getrokken. Misschien verliep de ontwikkeling van Jocus Toekôms iets sneller dan die van het Weishoes. Maar dat wil niet zeggen dat we ook helemaal uit elkaar gaan. Integendeel. Zoals Jocus gebruik van een zaal maakt bij hun activiteiten, zo zullen wij dat voortaan ook doen. Vaak in het Weishoes. Ook de vrijwilligers blijven heel belangrijk en onmisbaar. Die gaan ook gewoon door. Dit is een hele hechte groep.”
Bloei
Inmiddels is de jeugdvastelaovend weer volledig tot bloei gekomen. Zo was de receptie van het dreejspan in het Weishoes tot de sluiting van het gebouw in 2019 een groot succes. De huidige voorzitter Mark Rietra- die afgelopen jaren ook intensief bij diverse onderhandelingen betrokken was – merkt dat Jocus Toekôms als herboren is. Hij is betrokken bij de organisatie van de diverse evenementen. “Het leeft weer. Er zijn weer ontwikkelingen. We hebben bijvoorbeeld hard gewerkt aan de groei van de dansgarde. Daarvoor zijn diverse nieuwe meisjes gekozen die dankzij de inzet van de in 2019 overleden Geer van der Veer ook nog eens voorzien zijn van prachtige nieuwe pakjes. Daarnaast beschikken wij over vier echte gardisten die het dreejspan tijdens de diverse activiteiten begeleiden. Die jongens maken vanzelfsprekend ook kans om door te groeien naar de Prinsegarde van Jocus zelf. Deze ontwikkelingen tonen aan hoe zeer Jocus Toekôms weer in beweging is. Die trend was natuurlijk al eerder in gang gezet, maar door het huwelijk met Jocus zijn bepaalde zaken nog meer versneld. Daardoor merken we ook dat steeds meer Venlonaren bewust zijn van het belang van Jocus Toekôms.”
Mark Rietra
Familiezitting
Rietra voerde samen met andere bestuursleden nog een aantal andere veranderingen door met als achterliggende gedachte om weer meer structuur in het geheel te brengen. Zo vind in januari weer de familiezitting bij Poppodium Grenswerk plaats en treed daar het oude Dreejspan af. “Vanaf het eerste moment waren wij er van overtuigd: dit wordt een succes. Grenswerk is een fantastische locatie waar alle gewenste faciliteiten aanwezig zijn. 300 bezoekers kunnen de familiezitting bezoeken. Mensen van alle generaties zijn hierbij vertegenwoordigd.” De nieuwe Prins en zijn adjudanten worden bij de nieuwe opzet echter uitgeroepen tijdens het Matinee Musicale, de dag na het Hofbal van Jocus. “Een fantastische ervaring voor de prinsen, prinsessen en adjudanten van de afgelopen jaren. De Maaspoort was bomvol. Er was veel familie en vrienden van alle drie de jongens aanwezig en Frans Pollux verzorgde het traditionele uitroepen. Dat gaf het geheel nog meer cachet.”
Ten slotte keerde ook de ouderwetse jeugdvastelaovend weer helemaal terug in het Ald Weishoes. Precies zoals de ouders van nu het van vroeger kennen. Met springkussen, de friet- en snoepkraam en natuurlijk alleen maar frisdrank. Alcohol blijft in de ban tijdens de jeugdvastelaovend. Of Jocus Toekôms na de verbouwing van ’t Ald Weishoes weer terugkeert op de vertrouwde plek, daarover wordt nog gesproken. Rietra. “Jocus Toekôms heeft al bijna 70 jaar lang nieuwe talenten voortgebracht en zal dat ook in de komende decennia blijven doen. Als wij dat kunnen stimuleren door bijvoorbeeld workshops te organiseren, zullen we dat zeker niet nalaten.”
