In 1597 krijgt de ervaren bouwmeester Willem van Bommel de opdracht om in Venlo een nieuw Huys van de stad te bouwen. In moderne termen: het stadhuis. Hij neemt de opdracht aan en vervaardigt in een paar jaar tijd en voor 7710 guldens plus tien stuivers het gebouw dat nu door velen wordt beschouwd als het mooiste stadhuis van Nederland.
Tekst: Rob Buchholz | Beeld: archief VenloVanbinnen
Het gebouw dat Van Bommel ontwerpt is echter niet het eerste stadhuis van Venlo. Al in 1374 wordt voor de eerste keer melding gemaakt van een Steenen Huys, op de plek waar nu de Lomstraat begint. Een gebouw dat dienst deed als markthal, vleeshuis als waag en als Raadhuis. Het toenmalige stadsbestuur kocht in 1374 het gebouw van eigenaar Gerard van Bocholt. Het blijft 250 jaar lang in functie.
Renaissancestijl
Op 1 mei 1597 starten de werkzaamheden voor het nieuwe Steenen Huys, zoals het toen nog werd genoemd. Midden in de Tachtigjarige Oorlog. Een periode vol onrust. Ook in Venlo. Zo probeert Prins Maurits in jaar de stad nog te belegeren. Hij slaagt niet in zijn missie. Van Bommel heeft een vrijstaand gebouw ontworpen in Renaissancestijl met twee torens waarvan de toren aan de oostzijde opvallend genoeg groter is dan die aan westzijde. In de muurankers van het stadhuis is het jaartal 1598 zichtbaar. De werkelijke bouwwerkzaamheden duren tot 1601. In 1603 krijgt het stadhuis ook een balkon en zes jaar later worden de trappen en het bordes aan het gebouw toegevoegd. Het stadsbestuur was van mening dat de oorspronkelijke wenteltrap te eenvoudig was en dus werd gekozen voor de tweevleugelige trap zoals we die nu nog steeds kennen. In 1736 wordt de trap verder verfraaid van een baldakijn met zuilen en ronde bogen.
Tekening uit 1741 door Jan de Beijer
Vier hoofden
In het gebouw, dat de eerste jaren ook dienst doet als vleeshuis en waag, bevindt zich een parterre met daar bovenop twee verdiepingen. Op die etages zijn ruimtes voor de raadszaal en een schepenenkamer. Verder zijn er diverse details en bijzonderheden in het nieuwe stadhuis verwerkt. Bekend zijn natuurlijk de vier hoofden die boven in de gevel zijn verwerkt. Van wie deze vier zijn? Het blijft interessant voer bij speurtochten en quizavonden. De eerste is klokkengieter Jan van Venlo. Nummer twee is humanist Erycius Puteanus. De derde is etser Hubert Goltzius en de vierde is kunstschilder Jan van Kleef. Echter bij Goltzius blijkt dat het getoonde hoofd niet van de etser zelf is, maar van zijn neef Hendrick. Dat voor Jan van Kleef is gekozen, blijkt eveneens opvallend. Van de kunstschilder bestaan namelijk geen afbeeldingen. Het hoofd is dus waarschijnlijk ontstaan uit een fantasiebeeld van de maker.
Schinkemenke
Andere details die in het stadhuis zijn terug te vinden zijn de wapenschilden van Venlo, Gelderland en de Verenigde Nederlanden. In het stadhuis is een groot glas-in-lood raam te vinden. Hierin zijn diverse familiewapens van vroegere stadsbestuurders verwerkt. In latere jaren zijn daar nog de Adam en Eva klok (1716) aan toegevoegd plus het bekende goudleren behang (sinds 1734) in de kamer van Burgemeester en Wethouders. Vele jaren was tevens het beeld van het oorspronkelijke Schinkemenke bij het stadhuis te bewonderen. In de eerste jaren als onderdeel van een fontein. Vanaf eind 18e eeuw als bronzen beeld in een nis. Tegenwoordig is dit te zien in het Limburgs Museum. Waarom de naam Schinkemenke? Eigenlijk is het een geharnaste stadswachter die een schild draagt waarop het wapen van Venlo staat afgebeeld. In de loop der eeuwen was – door slijtage- steeds minder duidelijk wat op het schild stond afgebeeld. De Venlonaren van toen zagen er een schink (een stuk ham) in. Zo ontstond de naam Schinkemenke. In 1953 werd een replica van het beeld gemaakt. Dat is sindsdien te vinden op de fontein op de Kwartelenmarkt.
Van 2007 tot 2009 heeft een voorlopig laatste renovatie plaatsgevonden. Zo is een lift in het gebouw geplaatst en is de oorspronkelijke raadszaal onder handen genomen. Anno 2020 heeft het stadhuis vooral een representatieve functie en is het een bepalend beeld voor de stad Venlo die veel inwoners trots maakt.
