Sinds kort mogen ook de Venlose zweefvliegers weer de lucht in. De fusievereniging van Venlose en Eindhovense zweefvliegclub, is ooit ontstaan op initiatief van roemrijke vereniging Techniek & Ambacht. Zij organiseerden een tentoonstelling over ‘zeilvliegerij’ in het Venlose Piusgebouw.
Tekst: Marcel Hogenhuis | Beeld: Leon Vrijdag en collectie Marcel Hogenhuis
Na een lezing van de Duitse ingenieur Tönnes over zweefvliegen, razend populair in Duitsland na WO-1, werd de Venlosche Zweefvlieg Club opgericht op 6 juli 1932.
Hein Niehaus (geheel rechts) bouwde ook mee aan het allereerste toestel van de VZC, een ESG, de latere PH-35
Een van de leden van het eerste uur was Hein Niehaus. Johann Heinrich Franz Niehaus wordt op 21 maart 1912 geboren te Venlo. Hij is het derde kind en tevens oudste zoon van de uit Kaldenkirchen afkomstige ladingmeester Niehaus. Deze vestigt zich na zijn huwelijk met de Venlose Elisabeth Johanna Hubertina Peters op de Kaldenkerkerweg 6 te Venlo. Achtereenvolgens woont het gezin bij de Onderste Molen, de Heutzstraat en vanaf september 1922 op de Maagdenberg 3. Het hele gezin Niehaus heeft de Duitse nationaliteit.
Heinrich (‘Hein’ voor vrienden) brengt zijn jeugd in Venlo door. Hij verblijft tussen januari 1928 en mei 1932 in Duitsland en leert daar zweefvliegen. In 1933 is het secretariaat van de VZC zelfs gevestigd op zijn ouderlijk adres. Na de naamswijziging in 1935 van ‘Venlosche Aeroclub’ in ‘Venlosche Zweefvlieg Club’ zit Hein in het bestuur, belast met de instructie. Daarmee is hij de eerste instructeur bij de VZC. Vliegen kan hij: in 1936 weet hij boven Sylt (eiland in het Duitse Waddengebied) maar liefst 6 uur en 22 minuten in de lucht te blijven.
Niehaus bij de voltooide ESG van de Venlosche Zweefvlieg Club
Op 29 september 1939 vertrekt Niehaus definitief vanuit Venlo om – zoals zoveel jonge Duitse zweefvliegers – te worden ingelijfd bij de Luftwaffe. Hein handelde nauwelijks uit overtuiging, weet ik van twee oudleden. Zo probeerde hij nog voor de oorlog om zich te laten naturaliseren tot Nederlander.
Gezien de toenmalige opleidingsduur bij de Luftwaffe kan Hein in elk geval nooit lang operationeel vlieger zijn geweest, als het noodlot toeslaat. Kort na zijn plaatsing bij het in Noorwegen gestationeerde Jagdgeschwader 5 wordt op 6 juli 1942 alarm geslagen op het bij Narvik gelegen vliegveldje Elvenes. Onmiddellijk rollen de Messerschmitt Bf109E’s van zijn eenheid naar de startbaan. Onder hen ook Unteroffizier Hein Niehaus, dan 30 jaar, in een Bf109E met serienummer 6473. Kort nadat zijn toestel van de grond is losgekomen, stort het door onbekende oorzaak neer. Hein Niehaus overlijdt een dag later aan zijn zware verwondingen en ligt sindsdien op het Duitse oorlogskerkhof van Narvik.
Dat de eerste VZC-instructeur in het uiterste noorden van Noorwegen zijn leven eindigt als Luftwaffe-vlieger, illustreert de bizarre levensloop van sommigen in oorlogstijd.
Grafsteen van Niehaus in Narvik
